سهام تاسیس شرکتهای سهامی

سهام تاسیس شرکتهای سهامی همچنان که از نام آن پیداست سهامی است که به مؤسسین تعلق می گیرد لذا پذیره نویسان و سهامداران بعدی از این امتیاز محروم هستند. در زمان ثبت شرکت اگر شرکت سهامی باشد باید هر یک از اعضاء بر اساس سرمایه ای که تعیین می کنند. مبلغی را به عنوان سهام تعیین می کنند.

درباره سهام تاسیس شرکتهای سهامی

قبل از بیان وجود یا عدم وجود سهام مؤسس در حقوق ایران بایستی اینگونه سهام را تعریف و شناسایی نمود.

بنظر برخی سهم مؤسس یا حصه مؤسس که به فرانسه Part de Fondateur نامیده می شود عبارت است از سهمی که به صاحب آن حق می دهد.

قسمتی از منافع شرکت و در بعضی از مواقع در موقع انحلال شرکت از قسمتی از دارایی شرکت استفاده نماید و سهام مؤسس برای جبران زحمات و پاداش مؤسسان در نظر گرفته می شود.

با اعطاء سهم مؤسس آنها را در منافع شرکت شریک می کنند، بدون آنکه در اصل سرمایه شرکت که از طرف صاحبان سهام پرداخت شده.

حقی داشته باشد البته در صورتی که مؤسسان قسمتی از سهام را تعهد کرده باشند نسبت به سهام تعهدی صاحب سهم معمولی نیز می باشند؟

بنابراین سهام مؤسس، غیر سرمایه ای اند که به مؤسسین در هنگام تأسیس شرکت به خاطر تلاش ها و زحمات آنها در تأسیس شرکت اعطا می شود بدون اینکه در اصل سرمایه شرکت در هنگام تصفيه حقی داشته باشند.

ماهیت حقوقی سهام موسس

در خصوص ماهیت حقوقی سهام موسس مابین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد. بعضی صاحبان سهم موسس را صاحب سهم مخصوص می دانند و به عنوان شریک سهمی از منافع ثبت شرکت دریافت می دارند.

برخی صاحبان سهام موسس را مانند طلبکار شرکت می دانند که دارای برگی است مانند برگ قرضه که سود آن متغیر و بستگی به منافع شرکت دارد و عده ای دیگر صاحبان سهم مؤسس را تشبیه به کسانی نموده اند که در منافع شرکت مشارکت دارد.

ولی اغلب مؤلفان حقوق تجارت از جمله دکتر ستوده تهرانی سهام مؤسس را دارای ماهیت مخصوصی می دانند که در تشکیلات شرکت سهامی پیش بینی می شود. به نظر دکتر اسکینی حق ویژه ای است که فقط در صورت تحقق به صاحب آن تعلق خواهد گرفت.

بنابراین سهامدار مؤسس در عین داشتن مشابهت هایی با شرکاء و طلبکاران شرکت، ماهیت حقوقی خاص خود را دارد و دارای امتیاز ویژه ای است که در صورت پیش بینی قانونگذار مستحق آن می باشد.

جایگاه سهام موسس در حقوق ایران

در خصوص جایگاه سهام مؤسس در حقوق ایران بایستی گفت که طبق نظر دکتر ستوده تهرانی اینگونه سهام در قانون تجارت ایران (نه لايحه قانونی اصلاح موادی از قانون تجارت) پیش بینی نشده و عملاً نیز مورد استفاده قرار نگرفته است.

البته نامبرده بنظر می رسد که معتقد است سهامداران می توانند در اساسنامه شرکت این سهام را پیش بینی نمایند. دکتر پاسبان نیز معتقدند که ماده ۹۳ هیچ نسبتی با سهام مؤسس نداشته و به گروه بندی سهام طبق اساسنامه مربوط می گردد.

در نتیجه در لایحه اصلاحی قانون تجارت ۱۳۴۷ سهمی به نام سهام مؤسس پیش بینی نشده است. ولی در مقابل دکتر اسکینی معتقد است. که هر چند قانونگذار ایران به صراحت به اینگونه سهم اشاره نکرده اما در بند ۷ ماده ۹ لایحه اصلاحی به «مزایایی که ممکن است مؤسسان برای خود در نظر گرفته باشند اشاره که با آنچه به «سهم مؤسس» معروف است انطباق دارد و تغییر در مزایای آن طبق ماده ۹۳ لایحه اصلاحی انجام می شود.

بنابراین در خصوص وجود یا عدم وجود سهام مؤسس در حقوق تجارت ایران فی مابین حقوقدانان اختلافات اساسی وجود دارد ولی همچنان که در بحث سهام ممتاز نیز تا حدودی بیان شد.

در حقوق ایران غیر از سهام ممتاز (تبصره ۲ ماده ۲۴) سهام دیگری پیش بینی نشده است که دارای امتیاز خاصی باشد. از سوی دیگر بنظر می رسد که قانونگذار سهام مؤسس به آن مفهومی که قبلا بیان شد و از سهام غیر سرمایه ای می باشد.

در حقوق ایران پیش بینی ننموده است و اصل عدم آن است و بند ۷ ماده ۹ لایحه اصلاحی نبایستی به تنهایی در نظر گرفته شود بلکه بند ۷ ماده و بایستی در کنار بند ۵ ماده ۷ و بند ۶ ماده ۸ و بند ۲ ماده ۲۰ و ماده ۴۲ لایحه اصلاحی تفسیر شود.

که صراحتاً در مواد فوق به سهام ممتاز اشاره می شود نه سهام مؤسس چون در بند ۶ ماده ۷ و بند ۶ ماده ۸ و بند ۲ ماده ۲۰ و ماده ۴۲ صراحتا عبارت «سهام ممتاز» اشاره شده است.

لذا بند ۷ ماده ۹ نیز در خصوص سهام ممتاز است نه مؤسس و شایسته نیست که قانونگذار در اظهارنامه و طرح اساسنامه سهام ممتاز را پیش بینی کند.

ولی در طرح اعلامیه پذیره نویسی (بند ۷ ماده ۹) از سهام مؤسس صحبت نماید چون در این صورت بین اسناد تشکیل دهنده شرکت تعارض به وجود می آید.

از سوی دیگر اگر در طرح اساسنامه و اظهارنامه فقط از سهام ممتاز صحبت می کند لذا بایستی در طرح اعلامیه پذیره نویسی نیز از این نوع سهام صحبت شود.

البته از آنجا که سهام ممتاز در بدو تأسیس فقط برای مؤسسین در نظر گرفته می شود. لذا به این سهام ممتاز مسامحت می توان سهام مؤسس نیز اطلاق نمود چون برای مؤسسین در نظر گرفته می شود.

هر چند با سهام مؤسس واقعی اختلاف اساسی دارد چون سهام ممتاز، سهام سرمایه ای اند ولی سهام مؤسس به معنای واقعی کلمه سهام غیر سرمایه ای هستند.