انواع نام بازرگانی و نام برند

انواع نام بازرگانی و نام برند و هر آن چه که باید راجع به این موضوع بدانید را در این مقاله گرد هم آورده ایم. امید که کارایی بسزایی جهت پیشبرد اهداف شما عزیزان داشته باشد. آشنایی با انواع نام بازرگانی و نام برند به شما کمک می کند تا اقدام به ثبت برند نمایید.

تعریف انواع نام بازرگانی و نام برند

برای انتخاب نام تجارتی ممکن است از نام کوچک (نام شخصی) نام خانوادگی خود تاجر یا نام خانوادگی غیر(ثالث) و یا نام فانتزی یا عناوین دیگر استفاده شود، که انتخاب هر کدام دارای شرایط خاصی می باشد.

نام کوچک یا نام شخصی به عنوان نام بازرگانی

تاجر ممکن است از نام کوچک خود یا فرزند خود و یا هر نام کوچکی ولو نامی باشد که به تاجر یا اقارب وی تعلق نداشته باشد، برای نام تجارتی استفاده کند.

به طور مثال تاجری که نام وی«علی» است، ممکن است نام تجارتی خود را «علی» انتخاب کند و ممکن است این نام به وی یا ارقاب نسبی و سببی وی تعلق نداشته باشد. لذا می تواند از نام «علی» برای نام تجارتی خود استفاده کند.

چنین انتخابی مانع قانونی ندارد ولی موضوع قابل بحث این است که آیا این انتخاب قابل اعتراض از طرف افرادی که نام کوچک آن ها«علی» است، خواهد بود یا خیر؟ و آیا افراد و تجار دیگر در محل فعالیت تاجر مذکور حق خواهند داشت که از این نام برای اسم بازرگانی خود که در همان رشته تجاری فعالیت دارند، استفاده کنند؟

این که تاجر دارای حق تقدم، حق دارد از استعمال نام«علی» به وسیله بازرگان دیگری جلوگیری کند.

در مورد موضوع نخست، می توان گفت همان طور که انتخاب نام کوچک از طرف افراد احتیاج به اخذ اجازه از دارنده نام کوچک سابق ندارد. در واقع نام کوچک برای افراد حق تقدم ایجاد نمی کند.

قوانین مربوط به ثبت احوال نظام حقوقی ایران و سایر نظام های حقوقی جهان نیز استفاده از یک نام کوچک به وسیله افراد متعدد ممنوع نشده است. چون هیچ گونه آثار حقوقی برای افراد هم نام ایجاد نمی شود و زیانی از این اقدام به بار نخواهد آمد.

لذا افراد هم نام با نام تجارتی حق اعتراض ندارند و نمی توانند برای ابطال نام تجارتی علیه تاجر، اقامه دعوی نمایند. زیرا طبق ماده 2 قانون آئین دادرسی مدنی مصوب 1379، هیچ دادگاهی نمی تواند به دعاوی رسیدگی کند.

مگر این که شخص یا اشخاص ذینفع یا وکیل و یا قائم مقام یا نماینده قانونی آن ها رسیدگی به دعوی را برابر قانون درخواست نموده باشند.

سو استفاده از نام تجاری

در مورد موضوع دوم یعنی انتخاب نام تجارتی به وسیله تاجر دیگر بدون اجازه تاجر دارای حق تقدم، با توجه به مقررات ایران باید دو حالت را از یکدیگر تفکیک کرد:

الف- در صورتی که اسم بازرگانی به ثبت رسیده باشد. در این صورت صاحب نام تجارتی طبق مستنبط از ماده 578 قانون تجارت، صاحب امتیاز رسمی وقانونی است. لذا تاجر دیگر در همان محل نمی تواند از نام تجارتی ثبت شده برای نام تجارتی خود استفاده کند. ولو نام بازرگانی ثبت شده یا نام کوچک وی یکی باشد. زیرا آنچه مورد نظر قانون گذار بوده امتیاز ناشی از ثبت نام تجارتی است نه امر دیگر.

ب- اگر نام بازرگانی مزبور به ثبت نرسیده باشد. در این صورت با توجه به مفهوم ماده 578 قانون تجارت، حق تقدم قانونی برای تاجر قبلی ایجاد نشده است. لذا تاجر مزبور حق ندارد علیه تاجر بعدی به منظور ابطال نام تجارتی اقامه دعوی کند.

ولی اگر تاجر دوم از شهرت نام بازرگانی تاجر اول سوء استفاده کند. یا اقدام به رقابت مکارانه و غیرقانونی موجبات ورود زیان به تاجر نخست را فراهم سازد. باعث اغفال و گمراهی مشتریان و مصرف کنندگان خدمات یا محصولات مربوط به فعالیت تاجر مذکور گردد. اقامه دعوی علیه تاجر دوم به علت ذینفع بودن تاجر اول به خواسته جلوگیری از فعالیت خوانده یا نام بازرگانی مزبور امکان پذیر است.

نام مستعار از جهت خصوصیات مشابه به نام کوچک وبا همان شرایط می تواند نام بازرگانی باشد.

نام خانوادگی به عنوان نام بازرگانی و نام برند

ممکن است تاجری از نام خانوادگی خود یا نام خانوادگی افراد دیگر برای نام تجارتی استفاده کند.

در استفاده از نام خانوادگی سه فرض قابل تصور است:

دراین فرض اگر تاجری بخواهد از نام خانوادگی خود برای نام تجارتی استفاده کند. این نام قبلاً به طور قانونی مورد استفاده قرار نگرفته و حق تقدمی برای دیگری در محل فعالیت تاجر، ایجاد نشده باشد.

وی به آسانی و بدون اشکال می تواند از نام خانوادگی خود برای نام بازرگانی استفاده کند و اگر آن را ثبت کند. حق تقدم خواهد یافت و تاجر دیگری حق انتخاب آن نام را برای نام تجارتی خود ندارد ولو نام خانوادگی او با نام خانوادگی تاجر قبلی یکی باشد. ( ماده 578 قانون تجارت ایران)

البته اگر تاجری نام تجارتی را از نام خانوادگی خود انتخاب کند. بدون آن که اقدام به ثبت آن نماید. برای وی حق تقدم به ترتیبی که عنوان شد تحقق پیدا نمی کند.

ولی از طریق اثبات رقابت غیرقانونی و مکارانه به شرحی که قبلا بیان شد، در برابر استفاده دیگران از نام بازرگانی مزبور می تواند اعتراض کند. موقعیت برای اقامه دعوی مبنی بردرخواست جلوگیری ثالث از بهره برداری نام بازرگانی مزبور پیدا می کند.

اگر دو نام خانوادگی مشابه یعنی هم نام در یک محل نام بازرگانی تجاری باشد که نوع فعالیت آن ها یکی است. معمولاً خطر اختلال در امر تجارت پیش خواهد آمد که به منظور جلوگیری از این خطر افزایش نام کوچک به نام خانوادگی یا یک علامت تمایز بخش می تواند رفع مشکل کند. که در رویه قضایی فرانسه این راه حل پذیرفته است.

در این فرض وضع شوهر با وضع زن تفاوت دارد به این معنی که اگر زوجه مایل باشد از نام خانوادگی زوج به عنوان نام تجارتی خود استفاده کند. در این صورت به نظر می رسد زوجه بتواند با موافقت همسر خود از نام خانوادگی وی طبق ماده 42 قانون ثبت احوال ایران، مع الواسطه به عنوان نام بازرگانی استفاده کند.

به این معنی که زوجه با موافقت همسر خود می تواند تا زمانی که در قید زوجیت است. از نام خانوادگی وی بدون رعایت حق تقدم استفاده کند. وقتی از این نام خانوادگی استفاده کرد در واقع صاحب امتیاز نام خانوادگی مزبور می شود.

در این صورت از آن نام خانوادگی می تواند به عنوان نام بازرگانی نیز استفاده کند. نیاز به اخذ موافقت از شوهر یا صاحب حق تقدم نام خانوادگی مزبور در این زمینه ندارد البته در صورت وقوع طلاق یا فسخ ازدواج، استفاده از نام خانوادگی شوهر بعد از فوت وی قانون ساکت است. در بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد.

عده ای براین عقیده اند که از سکوت قانون در مقام بیان می توان چنین استنباط کرد که زوجه مانعی ندارد. از نام خانوادگی همسر متوفای خود استفاده کند. زیرا علت انحلال نکاح به واسطه طلاق یا فسخ نکاح یا علت انحلال نکاح به واسطه فوت یکی نیست تا بتوان از وحدت علت یا وحدت ملاک استفاده کرد. حکم طلاق یا فسخ زوجیت را به مورد انحلال ناشی از فوت تسری داد.

به علاوه حفظ نام خانوادگی شوهر متوفی برای زن نشانه احترام وفاداری است که قابل تقدیس است. از جهت روانی و اخلاقی نیز امر مقدسی به شمار می آید. با این ترتیب زن تا زمانی که بیوه بماند حق استفاده از نام خانوادگی شوهر را دارد. اگر همسر اختیار کند این حق از وی سلب خواهد شد.

نظر دیگر آن است که بعد از فوت شوهر موجبی وجود ندارد تا زن از نام خانوادگی شوهر استفاده کند. به علاوه موافقت شوهر برای زمان حیات خود وبده و اصولا حق شوهر نسبت به نام خانوادگی خود از حقوق غیرمالی و مربوط به شخصیت و محدود به زمان حیات او است. اجازه یا موافقت وی بعد از فوت زایل می گردد.

ضمناً استفاده از نام خانوادگی شوهر برای زوجه حقوق مکتسبه دائمی ایجاد نخواهد کرد. امتیازی که در این زمینه قانون پیش بینی کرده، خلاف قاعده کلی امتیاز نام خانوادگی و حکمی استثنایی است.

بنابراین در موارد مشکوک جاری نمی شود. ولی طبق بند 2-11 دستورالعمل سال 1380 پس از فوت زوج، زوجه می تواند کماکان از نام خانوادگی همسر متوفای خود استفاده نماید یا به نام خانوادگی خود برگردد.

شوهر اگر بخواهد از نام خانوادگی زوجه خود استفاده کند. طبق ماده 41 قانون ثبت احوال، باید از صاحب حق تقدم اجازه بگیرد. در واقع نام خانوادگی خود را تغییر داده است و بعد از انحلال نکاح یا فوت زوجه، خللی در نام خانوادگی زوج مزبور ایجاد نخواهد شد.

اگر بخواهد از نام خانوادگی زوجه خود به عنوان نام بازرگانی استفاده کند، باید از صاحب حق تقدم اجازه بگیرد. لذا با استفاده از نام خانوادگی زوج به عنوان نام بازرگانی از طرف زوجه تفاوت دارد.

ولی اگر زوجه بدون استفاده از حقوق ناشی از زوجیت در زمینه استفاده از نام خانوادگی زوج بخواهد به عنوان نام تجارتی خود استفاده کند، باید از صاحب حق تقدم اجازه بگیرد.

موضوع قابل توجه در این مساله این است که اگر زوجه از نام خانوادگی زوج به عنوان نام بازرگانی استفاده کند، این نام وابستگی خود را از نام خانوادگی زوج از دست می دهد و وجودی مستقل پیدا می کند.

به این معنی که با وقوع طلاق یا فسخ نکاح و عدم موافقت زوج سابق زوجه ای که نکاح وی منحل شده است، نام خانوادگی اکتسابی را از دست خواهد داد ولی موجب سلب حق وی از نام بازرگانی انتخابی نخواهد شد.

زیرا نام بازرگانی بعد از انتخاب جزء امتیازات تجاری و حق کسب و پیشه می شود و این امتیاز به عنوان حق مالکیت صنعتی قابل حمایت قانونی است و صاحب این امتیاز می تواند آن را به دیگری انتقال دهد.

با این ترتیب ارتباط بازرگانی پس از پیدایش با نام خانوادگی، مبنای امتیاز تجاری مزبور قطع خواهد شد و این نام تجاری موجودی مستقل می گردد یعنی تحولات پایه امتیاز، تاثیری در امتیاز پدید آمده نخواهد داشت.

در این فرض ممکن است بازرگانی از نام خانوادگی غیر به عنوان نام تجارتی خود استفاده کند. در این صورت ممکن است این اقدام با اجازه یا بدون اجازه صورت گیرد. اگر استفاده از نام خانوادگی ثالث با کسب اجازه باشد مشکلی پیش نمی آید ولی لازم است روشن شود چگونه و از چه کسی باید در این زمینه کسب اجازه گردد؟

در حقوق ایران از نظر علمی و تئوری بین اساتید و حقوق دانان در این خصوص بحثی به میان نیامده است و نص قانونی نیز وجود ندارد. بنابراین در این زمینه باید از ضوابطه مربوط به نام خانوادگی قانون ثبت احوال استمداد گردد.

طبق ماده 41 قانون ثبت احوال صاحب حق تقدم می تواند به دیگری اجازه دهد که از نام خانوادگی وی استفاده کند. حق تقدم نام خانوادگی با رعایت تاریخ تقدم صدور اسناد ثبت احوال، مختص اشخاصی است که به نام آنان در دفاتر مخصوص نام خانوادگی ادارات ثبت احوال، ثبت شده است.

در این صورت فرد دیگری حق انتخاب این نام خانوادگی در آن اداره را ندارد مگر با اجازه و موافقت دارنده حق تقدم و این حق پس از فوت به ورثه قانونی وی انتقال می یابد. در این گونه موارد، ورثه صاحب حق تقدم بالاتفاق می توانند به دیگری اجازه دهند که نام خانوادگی آن ها را اختیار نماید.

با توجه به مطالب مذکور باید استفاده از نام خانوادگی غیر را در حالات مختلف بررسی کرد :اگر زوجه کسی مایل باشد از نام خانوادگی همسر خود به عنوان نام خانوادگی و نام بازرگانی خود استفاده کند باید از همسر خود کسب اجازه کند که شرح آن گذشت.

ممکن است تاجری مایل باشد از نام خانوادگی کسی به عنوان نام تجارتی استفاده کند که آن شخص نیز نام خانوادگی خود را به عنوان نام بازرگانی انتخاب کرده باشد.

در این صورت بازرگان متقاضی باید در همان رشته فعالیت تجاری، از تاجر مذکور اجازه بگیرد، زیرا بازرگانی که از نام خانوادگی خود به عنوان نام تجارتی استفاده کرده است نسبت به آن نام، حق اولویت و حق مالکیت صنعتی انحصاری به دست آورده و دیگری بدون اجازه وی حق استقاده از نام به عنوان نام بازرگانی ندارد.

حالت دیگر آن است که تاجری مایل است از خانوادگی فرد دیگری به طور مثال از نام خانوادگی دوست یا کارمند خود که نام خانوادگی آن ها نام بازرگانی آنان نیست به عنوان نام بازرگانی خود استفاده کند. اجازه این افراد اگر صاحب حق تقدم نباشند.

قانوناً تاثیری ندارد و صاحب حق تقدم یا هر یک از وراث صاحب حق تقدم، طبق ماده 41 قانون ثبت احوال می تواند نسبت به انتخاب مزبور اعتراض کرده و برای ابطال و حذف آن اقامه دعوی نماید.

در فرانسه پس از کسب اجازه انتخاب نام خانوادگی اشخاص ثالث به عنوان نام تجارتی بلامانع است و اعتبار قانونی دارد.

اگر بدون کسب اجازه نام خانوادگی ثالثی به عنوان نام تجارتی مورد استفاده تاجری قرار گیرد، این اقدام دارای ضمانت اجرای حقوقی خواهد بود. مشروط براین که اولاً بین نام بازرگانی و نام خانوادگی اختلاط ایجاد شود واسباب اشتباه و گمراهی فراهم گردد. یعنی تفاوت این دو نام مشخص نباشد و یا خطر این اختلاط و گمراهی وجود داشته باشد.

ثانیاً این اختلاط و اشتباه موجب ورود زیان به صاحب نام گردد یا برای وی ضررساز باشد. اصولاً با تحقق این دو شرط، دادگاه های فرانسوی تاجر را به عدم استعمال آن نام محکوم خواهند کرد تا خطر اختلاط مرتفع گردد.. ولو نام خانوادگی مورد استعمال تاجر، فاقد شهرت خاص باشد.

بر عکس اگر یک نام خانوادگی جنبه تاریخی یا اعتبار حیثیتی داشته باشد. هر چند به ندرت خطر اختلاط و اغفال یا اشتباه و گمراهی در بین باشد. محاکم از این جهت معتقد به محکومیت تاجر به عدم استعمال چنین نام خانوادگی به عنوان اسم تجارتی هستند. چون استفاده از این گونه نام ها به عنوان نام بازرگانی ،خطر هتک حیثیت و ورود و لطمه به شهرت نام خانوادگی را در پی خواهد داشت. لذا بازرگان نمی تواند از آن استفاده کند ودر صورت انتخاب محکوم خواهد شد.

انتخاب نام تجارتی یا برند فانتزی

برای انتخاب نام تجارتی ممکن است از یک نام فانتزی یا رویایی استفاده شود. نام فانتزی یک نام خیالی یا تفننی و رویایی و امثال آن است.به طور مثال در ادبیات ایران سیمرغ یک نام خیالی است که وجود خارجی ندارد لذا اگر تاجری نام تجارتی خود را سیمرغ معرفی کند در واقع از نام فانتزی استفاده کرده است که در حقوق ایران منع قانونی ملاحظه نمی گردد و در سایر کشورها نیز استفاده از نام فانتزی به عنوان نام بازرگانی منع نشده است .

بنابراین لازم نیست که تاجر از نام کوچک، نام خانوادگی خود یا نام خانوادگی ثالث برای نام بازرگانی خود استفاده کند. بلکه از هر نام یا عنوانی حتی از نام های فرضی، خیالی و تفننی می تواند به عنوان نام تجارتی خود استفاده کند.

مشروط براین که شرایط قانونی در این انتخاب رعایت شود. بعضی از حقوقدانان معتقدند که نام فانتزی یا عنوانی که شبیه یک اسم باشد. نقشی مشابه یک نوع علامت داشته و یا ارزش یک امضاء دارد. که به موسس یک تجارت خانه یا یکی از مدیران موسسه تجارتی اختصاص یافته است. منحصرا برای معرفی و ارایه مایه تجارتی یا نوعی از مایه تجارتی تاجر یا برای معرفی اعتبار تاجر به کار می رود.

برای نام تجارتی فانتزی محدودیتی وجود ندارد. حتی می توان از علائم طبیعی استفاده کرد و الهام گرفتن از طبیعت به هیچ وجه اشکالی ندارد.

مشروط براین که با نام تجارتی یا علائم و مارک های تولیدی انتخاب شده به وسیله دیگران و انتخاب قبلی آنان در تعارض نباشد. سبب ایجاد اشتباه و گمراهی افراد و اشخاص نکردد.

برای انتخاب بهترین نام می توانید با کارشناسان ثبتی مجتمع حقوقی پایش در ارتباط باشید و صفر تا صد امور را از آن ها بخواهید.