انواع سهام

برای دانستن انواع سهام شرکت سهامی می توانید با مشاوران و کارشناسان ثبتی پایش در تماس بوده و تمامی سوالات خود را از آن ها بپرسید. ما برای تسهیل راه ارائه مشاوره حقوقی در ادامه متن زیر شما را یاری می کنیم که تنها با صرف زمان اندک می توانید از ماهیت انواع سهام باخبر شوید.

انواع سهام شرکت سهامی

سهم در شرکتهای سهامی به انواع مختلف قابل تقسیم است که عبارتند از سهام بانام و بی نام، سهام ممتاز و سهام عادی، سهام مؤسس، سهام انتفاعی، سهام جایزه، سهام مدیریتی و کنترلی و سهام موثر و غیر موثر که طی گفتارهای ذیل به بررسی دقیق آنها خواهیم پرداخت و ظاهرا بنظر می رسد که قانونگذار فقط تقسیم بندی سهام به سهام بانام و بی نام، عادی و ممتاز را پذیرفته است. (تبصره ۱و ۲ ماده ۲۴ لايحه)

سهام بانام و بی نام

این تقسیم بندی در تبصره ۱ ماده ۲۴ با عبارات ذیل ابراز شده است: «سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد.»

سهام با نام

قانونگذار ما سهام با نام را تعریف ننموده است شاید علت عدم تعریف این بوده است که این نوع سهام نیازی به تعریف ندارند چون واضح است سهم با نام سهمی است که نام صاحب و دارنده سهم نزد شرکت معلوم و معین است و در ورقه سهم و دفتر ثبت سهام شرکت، هویت فرد سهامدار منعکس و مالک سهم شخصی است که نام وی در ورقه سهم یا دفتر ثبت سهام شرکت درج شده است.

بنابراین در سهام با نام ممکن است در روی ورقه نام شخص معینی ذکر شود یا اینکه فقط به ذکر «سهم با نامه اکتفا گردد ولی در هر حال در دفتر سهام شرکت نام صاحب سهم و شماره سهام او باید درج گردد زیرا در مورد سهام با نام دفتر سهام شرکت دليل مالکیت است.»

در مورد ثبت شرکت سهامی خاص بیشتر بخوانید.

از آنجا که برای واگذاری سهام، وجود برگ سهم شرط دانسته نشده و نیز ضمانت اجرای روشنی بر تکلیف شرکت به صدور برگ سهم در لایحه اصلاحی قانون تجارت ۱۳۴۷ پیش بینی نگردیده، بسیاری از شرکت ها علاقه ای به صدور برگ سهم نشان نمی دهند.

در قوانین متفرقه برای بعضی از شرکتهای سهامی صدور سهام بی نام ممنوع شده لذا سهام بایستی با نام باشد مانند اغلب شرکت های دولتی که به موجب اساسنامه یا قانون تأسیس آن ها، سهامشان با نام و غیر قابل انتقال اعلام می شود مانند صندوق ضمانت صادرات ایران (ماده ۳) شرکت شهرکهای صنعتی ایران مصوب (23/3/62 ماده ۴ اساسنامه) سهام بانک ها طبق ماده ۳۱ قانون پولی و بانکی کشور، سهام شرکت های بیمه طبق (ماده ۳۱ قانون) تأسیس بیمه مرکزی ایران، سهام شرکتهای هواپیمایی کشوری طبق ماده ۱۱ قانون هواپیمایی کشوری، سهام شرکت انبارهای عمومی طبق ماده ۱ تصویب نامه مربوط به تأسيس انبارهای عمومی.

سهام بی نام

در ماده ۳۹ لایحه اصلاحی قانونگذار با عبارات ذیل نحوه صدور سهام بی نام و نحوه شناسایی مالک آن در ثبت شرکت را بیان می نماید:

«سهم بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و ملک دارنده آن شناخته می شود مگر خلاف آن ثابت گردد. لذا در تعریف سهم بی نام بایستی گفت که «سهم بی نام سهمی است که حامل و متصرف آن، مالک آن فرض می شود مگر خلاف آن ثابت شود و در ورقه سهم، نام هیچ شخصی نوشته نمی شود و تنها عبارت «سهم بینام» قید می گردد.

البته از آنجا که سهم بینام به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود (ماده ۳۹ لايحه) لذا مشمول قواعد مندرج در باب پنجم قانون تجارت (اسناد در وجه حامل) نیز می باشد «در صورت گم شدن یا سرقت و غيره مقررات باب پنجم از مواد ۳۲۰ الی ۳۳۴ حسب مورد در مورد سهام بی نام نیز حاکم است و طبق ماده ۳۲۰ ق.ت … دارنده هر سند در وجه حامل مالك و برای مطالبه وجه آن محق محسوب می شود مگر در صورت ثبوت خلاف…» لذا طبق ماده ۳۲۰ دارنده یعنی متصرف سهم بی نام مالک آن فرض می شود. البته سهام بی نام دارای فواید و مزایا و معایبی می باشند که بیان آنها از حوصله این مقال خارج است.

قوانین اغلب کشورها میزان مالیات سهام بی نام را زیادتر معین کرده و شرکت را موظف نموده اند که قبل از پرداخت منافع، مالیات آن را کسر نمایند و کوپن های سهام بی نام نیز بی نام هستند و هر کسی که آن را در دست داشته باشد می تواند آن را دریافت دارد.”

در مورد افزایش سرمایه شرکت و ثبت تغییرات شرکت بیشتر مطالعه نمایید.

سهام عادی و ممتاز

این تقسیم بندی در تبصره ۲ ماده ۲۴ ارائه شده است و آن تقسیم بندی سهام به عادی و ممتاز است.

سهام عادی

با توجه به مفهوم مخالف تبصره ۲ ماده ۲۴: سهام عادی، سهامی می باشد که دارای مزایای خاصی نسبت به سایر سهام نمی باشد بنابراین اصل بر عادی بودن سهام است مگر اینکه ممتاز بودن سهام تصریح شود.

سهام ممتاز

الف – تعريف سهام ممتاز در تبصره ۲ ماده ۲۴ سهام ممتاز بدین گونه تعریف شده است در صورتی که برای بعضی از سهام با رعایت مقررات این قانون مزایایی قائل شوند، اینگونه سهام، سهام ممتاز نامیده می شود.

بنابراین سهام ممتاز بعضی از سهام شرکت است که با رعایت مقررات لایحه اصلاحی دارای مزایایی نسبت به سایر سهام می باشد لذا اولا تمامی سهام شرکت نمی تواند سهام ممتاز باشد و فقط بعضی از سهام می توانند ممتاز باشند و این امر بدیهی است.

ثانیا در اعطای مزایا به اینگونه سهام بایستی مقررات لایحه اصلاحی رعایت شود و اصولاً این مزایا نبایستی مخالف قواعد آمره لایحه اصلاحی باشد.

غیر از تبصره ۲ ماده ۲۴ در بند ۵ ماده ۷ و بند ۶ ماده ۸ و بند ۷ ماده ۹، بند ۲ ماده ۲۰ و ماده ۴۲ و قسمت اخیر ماده ۷۶ به سهام ممتاز اشاره شده و بایستی تعداد و خصوصیات و امتیازات اینگونه سهام در اظهارنامه و اساسنامه درج (بند ۵ ماده ۷ و بند ۶ ماده ۸ و بند ۲ ماده ۲۰) و همچنین بایستی موجبات و دلایلی که صدور این سهام را موجب شده به تفصیل در طرح اعلامیه پذیره نویسی و اظهارنامه و گزارش مؤسسین درج گردیده (بند ۷ ماده ۹ و بند ۲ ماده ۲۰ و قسمت اخیر ماده ۷۶) و از سوی دیگر بایستی نحوه استفاده از این مزایا مشخص شود. (ماده ۴۲ لايحه)

در قانون قدیم شرکت سهامی مصوب ۱۳۱۱ نیز طی ماده ۳۵ سهام ممتاز پیش بینی شده بود و سهام ممتاز سهامی بودند که «نسبت به سایر سهام رجحان و مزایایی داشته باشد.»