جدید بودن اختراع

جدید بودن اختراع به منزله این است که تا به حال همچین موردی به ثبت نرسیده است. پیشنهاد می کنیم برای اطلاع از مفاهیم قانونی ثبت اختراع با ما همراه باشید. ثبت اختراع در صورتی انجام می شود که اختراع شرایط قانونی تعیین شده را داشته باشد.

اطلاع از جدید بودن اختراع

موضوع یک اختراع وقتی قابل ثبت و صدور گواهی نامه است که جدید باشد. این خصیصه در همه کشورهای جهان، برای ثبت اختراع ضروری دانسته شده است. طبق ماده 2 قانون ثبت اختراعات ایران مصوب 1386 یک پدیده خلق شده به عنوان اختراع، وقتی جدید محسوب می شود که در قلمرو فنون و صنایع قبلاً سابقه وجودی نداشته و برای افرادی که در یک فن، مهارت عادی و معمولی دارند، پدیده ای آشنا نبوده و چنین ابداعی برای این گونه افراد شناخته و روشن نباشد.

بنابراین اگر پدیده ای قبلاً در زمینه فنون و صنایع وجود داشت یا به کار رفته است، کسی نمی تواند به عنوان اختراع به نام خود درخواست ثبت آن را کند یا اخذ گواهی نامه اختراع از امتیازات انحصاری آن بهره مند گردد.

ضمانت اجرای جدید بودن اختراع

در بند یک ماده 27 قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب 1310 سابق ایران، ابداع هر محصول صنعتی جدید، به عنوان اختراع قابل ثبت شناخته شده بود. اگر پدیده ای که جدید نبود به ثبت می رسید.

طبق بند یک ماده 37 آن قانون، هر ذینفع می توانست با اقامه دعوی در دادگاه، شهرستان سابق یا محکمه ابتدائی اسبق تهران؛ صدور حکم بر بطلان ورقه اختراع صادره را خواستار گردد که در حال حاضر قانون مزبور طبق ماده 66 قانون جدید ثبت اختراعات مصوب 1386، منسوخ گردیده است.

طبق بند هـ ماده 4 قانون جدید ثبت اختراعات 1386، پدیده یا ابداعی که قبلاً در فنون و صنایع وجود داشته یا پیش بینی شده باشد، از حیطه حمایت اختراع خارج است و این گونه پدیده ها را کسی نمی تواند به عنوان اختراع به ثبت برساند.

منظور از وجود فنون و صنایع قبلی، با توجه به شق دوم بند هـ ماده 4 قانون جدید، این است که پدیده ابداعی قبل از تسلیم اظهارنامه درخواست ثبت و یا درخواست ثبت حق تقدم، در یکی از نقاط جهان از طریق انتشار کتبی یا شفاهی یا از طریق استفاده عملی ویا هر طریق دیگر، افشاء شده باشد.

البته اگر خود مخترع اختراع را بنا برمناسبتی نظیر تشریح و توضیح در مراجع علمی یا نمایشگاه های ملی و بین المللی و امثال آن افشاء کند، قانون گذار از باب کمک و حمایت از وی، به نامبرده اجازه داده است، اختراع خود را ظرف شش ماه از تاریخ افشاء به ثبت برساند.

افشای اختراع جدید

در صورتی که افشاء اختراع ظرف شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع، صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.

البته قانون گذار افشاء اختراع را به طور مطلق در متن قانون آورده که ممکن است گفته شود افشاء اختراع به هر ترتیب و از ناحیه هر کسی یا هر شخصی صورت گرفته باشد، تا شش ماه برای مخترع حق ثبت باقی خواهد بود.

در این صورت ثبت اختراع چندان آسان نخواهد بود. متقاضی باید دلایلی مبنی برمخترع بودن را نیز به مرجع ثبت، ارائه کند مگر این که در افشاء اختراع، مخترع مشخص باشد و دلایل متقاضی برای مرجع ثبت، ایجاد تردید نکند.

در بعضی از میثاق های بین المللی از جمله در بند یک ماده 27 موافقت نامه تریپس، یکی از خصایص اصلی اختراع جدید بودن موضوع آن اعلام گردیده ولی تعریفی از جدید بودن موضوع اختراع به عمل نیامده است.

قانون ایران همان طور اشاره شد، با جمله «ابتکار جدید» به جدید بودن موضوع اختراع توجه نشان داده و آن را تعریف کرده است. (ماده2 قانون جدید)

علاوه براین که از کلمه اختراع، جدید بودن موضوع پدید آمده، به ذهن متبادر می شود، آنچه که در اختیار و دسترس عموم قرار دارد. صاحبان مهارت های عادی از مختصات و کاربرد یک پدیده خاص اطلاع دارند، منصفانه و منطقی نیست که امتیازات آن جنبه انحصاری پیدا کرده ، فرد یا افرادی مشخص بتوانند از آن بهره برداری کنند و افراد یا صاحبان حرف، ممنوع از بهره برداری، بدون اخذ مجوز باشند.

بنابراین عدالت و انصاف اقتضاء دارد که فقط از پدید آورندگان ابزار یا تولیدات واقعا جدید و ابتکاری حمایت گردد و مقررات ملی و جهانی باید مشوق مبتکران آثار جدید باشند تا به منظور رفع مشکلات فنی، در مسائل مربوط به امور صنعتی و کشاورزی و بهبود زندگی انسان ها و رشد اقتصاد و توسعه صنعت، صاحبان ذهن مبتکر و نوآفرینان به سمت و سوی ابداعات جدید، در جهت سازندگی سوق داده شوند.

در نظام حقوقی فرانسه همان طور که اشاره شد یکی از خصایص اختراع ، جدید بودن موضوع آن است.

تعریف اختراع جدید

منظور از جدید بودن این است که در جهان یک اختراع از جهت فنی سابقه نداشته باشد. بنابراین تشخیص خصیصه تازگی یا جدید بودن یک اختراع نیاز به بررسی دارد و مقایسه بین اختراع موضوع درخواست ثبت یا موضوعاتی که در قلمرو تکنیک یا فنون و صنعت در هنگام تسلیم اظهار نامه، وجود آن ها شناسائی شده است امری ضروری است.

در حقوق فرانسه مانند حقوق اتحادیه اروپا، جدید بودن اختراع دارای مفهوم مطلق است.

به این معنی که نباید در هیچ نقطه ای از جهان موضوع اختراع سابقه داشته باشد یا مورد استفاده قرار گرفته یا به هر طریقی یا نحوه ای افشاء شده باشد.

جدید بودن اختراع از نظر حقوقی

در نظام حقوقی ایران نیز مفهوم مطلق جدید بودن اختراع پذیرفته شده است و در شق دوم بند هـ ماده 4 قانون جدید ایران عنوان شده که اگر موضوع اختراع در نقطه ای از جهان سابقه داشته و به نحوی افشاء شده باشد، در ایران قابل ثبت و صدور ورقه اختراع نیست.

امروزه در جهان، مفهوم سرزمینی و مفهوم نسبی جدید بودن موضوع اختراع نیز پذیرفته شده است.

الف- مفهوم سرزمین

مفهوم سرزمینی تازگی و جدید بودن اختراع این است که استفاده قبلی از اختراع و افشاء شدن اطلاعات و جزئیات مربوط به موضوع اختراع و در دسترس عموم قرار گرفتن آن وقتی مانع ثبت اختراع است که این امور، در کشور مورد درخواست ثبت، صورت گرفته باشد.

بنابراین اگر اختراعی در کشور مرجع ثبت جدید باشد، قابل ثبت است و افشاء اطلاعات مربوط به اختراع یا استفاده از آن اگر در خارج آن کشور صورت گرفته باشد، لطمه ای درخواست ثبت در کشور مرجع ثبت وارد نخواهد کرد و مانع ثبت اختراع مزبور نیست.

ب- مفهوم نسبی

مفهوم نسبی جدید بودن اختراع این است که مفهوم مطلق و سرزمینی در کنار هم قرار گیرند وهر دو مفهوم با هم جمع گردد. یعنی ارزیابی موضوع اختراع از جهت انتشار و افشاء ی اسناد، جنبه جهانی دارد ولی از جهت سابقه استفاده از اختراع و خروج آن از حمایت قانونی، سرزمین و محل درخواست ثبت اختراع، ملاک عمل خواهد بود.

اگر اختراعی در کشوری که درخواست ثبت شده قبلاً موضوع اختراع، افشاء شده و مورد استفاده قرار گرفته باشد، قابل ثبت نیست؛ زیرا در آن کشور، موضوع اختراع جدید نیست و ولی افشاء اطلاعات مربوط به اختراع یا استفاده آن در سایر کشورها، سبب زوال وصف جدید بودن اختراع نخواهد بود.

با این که برخی از کشورها طرفدار مفهوم سرزمینی بودن اختراع بوده و برخی دیگر از کشورها مثل کانادا، ژاپن و هند ازنظام مفهوم نسبی جدید بودن موضوع اختراع پیروی می کنند، معذالک تلاش جهانی براین است که مفهوم مطلق جدید بودن اختراع یعنی جدید بودن موضوع اختراع در سطح جهان پذیرفته شود.

در نظام حقوقی ایران و فرانسه همانطور که اشاره شد و مفهوم مطلق آن پذیرفته شده است.

در ماده 2 قانون جدید ثبت اختراع ایران و در مقام توضیح ابتکار جدید، عنوان شده است اختراع وقتی جدید یا ابتکاری جدید است که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و مورد استعال قرار نگرفته باشد.

فن و صنعت دارای مفهوم روشنی هستند ونیازی ندارد که در قانون تعریف شود ولی منظور از وجود نداشتن چیزی در فن یا صنعت قبلی این است که پدیده ابداعی مورد درخواست ثبت، در صنایع و فنون، قبل از خلق پدیده مزبور، سابقه نداشته و در صنایع یا فنون موجود قبل از تسلیم اظهارنامه ثبت به کار گرفته نشده باشد یا اطلاعات مربوط به آن افشاء نشده و در دسترس عموم قرار نگرفته باشد( بند هـ ماده 4قانون جدید ثبت اختراع)

وسیله افشاء اطلاعات یک اختراع محدود و محصور نیست. یعنی ممکن است از طریق نوشتار یا گفتار یا با استفاده عملی و یا از طرف رسانه های صوتی، تصویری، مخابراتی و ارسال پیام های کوتاه، با وسایل ارتباط جدید، نظیر ایمیل، فیس بوک، وبلاگ، اس ام اس و امثال آن در زمان ها و مکان های مختلف جهان، موضوع اختراع و اطلاعات مربوط به آن افشاء گردد و در دسترس عموم قرار گیرد، که در این صورت به علت زوال تازگی یا از بین رفتن خصیصه یا وصف جدید بودن، اختراع قابل ثبت نخواهد بود.

در دسترس عموم قرار گرفتن اطلاعات مربوط به موضوع اختراع به این معنی نیست که آحاد مردم از آن واقعاً مطلع گردند، بلکه مقصود این است که اطلاعات مزبور از قلمرو انحصاری مخترع خارج شده و یا علنی شدن آن از طریق ثبت اختراع و انتشار مفاد اظهارنامه یا از طریق استفاده علمی اختراع، اطلاعات مربوط به آن از حالت خصوصی خارج شده و در اختیار عموم قرار گرفته باشد و یا در دسترس افرادی قرار گیرد که تعهدی به حفظ اسراسر و اطلاعات مربوط به اختراع را ندارند.

البته ماموران و کارکنان یا مسئولان مراجع ثبت اختراع تعهد قانونی دارند که اطلاعات مرتبط با اختراع را به عنوان اسرار اختراع حفظ کنند و افشاء ننمایند.

در بند 2 ماده 11-611 L قانون مالکیت صنعتی فرانسه، پیش بینی شده است اگر مطالب فنی یا اطلاعات سراسر فنی اختراع، از طریق نشر، توصیف کتبی یا شفاهی یا استفاده علمی یا از هر طریق دیگر، افشاء و در دسترس عموم قرار گیرد، اختراع خصیصه جدید بودن خود را از دست خواهد داد و قابل ثبت نیست.

فاش شدن اطلاعات اختراع

همان طور که اشاره شد، منظور از افشاء در دسترس عموم قرار گرفتن اطلاعات مربوط به اختراع است و منظور از عموم، همه کسانی هستند که برحسب وظیفه و شغل خود، مکلف به محرمانه نگاه داشتن اطلاعات فنی اختراع نیستند.

در این زمینه تفاوتی ندارد که فقط یک نفر از اطلاعات فنی اختراع مطلع شده باشد یا گروه کوچک یا تعداد کمی از افراد یا تعداد زیادی دسترسی به اطلاعات مزبور پیدا کرده باشند.

به عبارت دیگر افرادی که برحسب وظیفه و شغل خود موظفند اطلاعات فنی اختراع را محرمانه نگاه دارند، مثلاً در فرانسه اعضاء شوراهای صنعتی یا افرادی که به مناسب شغل و حرفه خود تعهد به محرمانه نگاه داشتن اسرار اختراع را دارند، خارج از عموم محسوب می شوند و آگاهی یافتن آن ها، افشاء اختراع محسوب نخواهد شد.

رویه قضایی فرانسه، مجامع علمی و اعضاء این گونه مجامع را نیز مکلف به حفظ اسرار فنی اختراع دانسته است.

طبق ماده 2 و بند هـ ماده 4 قانون جدید ثبت اختراعات ایران، اگر اختراع یا موضوع اختراعی قبل از تقاضای ثبت اصل اختراع یا ایجاد حق تقدم، سابقه استفاده علمی داشته باشد، دیگر جدید نخواهد بود و در واقع سابقه بهره برداری از یک پدیده، به منزله افشاء اطلاعات فنی اختراع محسوب می شود و چنین پدیده ای قابلیت ثبت و صدور گواهی نامه اختراع نخواهد داشت.

سابقه بهره برداری از یک پدیده، ممکن است مربوط به اقدام بهره برداری از طرف خود مخترع باشد یا به وسیله اشخاص دیگر با اجازه یا بدون اجازه مخترع و اختراع، قبل از تسلیم اظهارنامه ثبت، بهره برداری شده باشد یا قبل از اختراع در فن یا صنعتی، سابقه داشته باشد.

ممکن است وجود سابقه در فن یا صنعت مربوط به زمان های گذشته و حتی چند قرن قبل باشد. در این زمینه دادگاه شهرستان شهر رن فرانسه در سال1991 در زمینه دستکش فلزی یا زرهی که به منظور محافظت دست قصاب ها و فروشندگان گوشت ساخته شد و به عنوان یک اختراع درخواست ثبت به عمل آمده بود، رای داد که این اختراع فاقد خصیصه جدید بودن است؛ زیرا فقط سابقه استفاده داشته و طبق اسناد و مدارک تاریخی نظیر مجسمه ها و سرستون های موجود، مربوط به زره جنگی شوالیه های رم قدیم و قرون وسطی، دستکش های فلزی و زرهی وجود داشته و در آن زمان برای محافظت دست های شوالیه ها و جنگ جویان، در میدان جنگ، این نوع دستکش ها ساخته و مورد استفاده قرار می گرفته و اطلاعات مربوط به آن افشاء شده و در دسترس عموم قرار دارد. لذا اختراع جدیدی نیست تا قابلیت ثبت وصدور گواهی اختراع داشته باشد.

درنظام حقوقی ایران با توجه به نحوه تنظیم ماده 2 قانون جدید ثبت اختراعات که وجود سابقه با وجود قبلی یک پدیده در فنون و صنایع مقید به زمان خاص نیست، تردیدی وجود ندارد که سابقه بسیار دور نیز مشمول حکم ماده مذکور است.

از این رو برای اینکه بدانید اختراعی که خلق کرده اید قابل ثبت است و می توانید از منافع قانونی آن برخوردار شوید حتماً با متخصصان مجتمع ثبتی پایش تماس بگیرید.