حق ثبت اختراع

واژه ی «پتنت» حداقل در برخی زبان های اروپایی به دو معنی استعمال می شود. معنی اول عبارت است از سندی که به مخترع داده می شود تا به موجب آن از امتیازات اختراع خود بهره مند گردد. معنی دوم عبارت است از محتوا و مضمون حمایتی که در اثر ثبت اختراع به وجود می آید .

حق ثبت اختراع

در ترمینولوژی اختراعات در تعریف واژه «پتنت» این گونه آمده است «حق ثبت اختراع یکی از حقوق مالکیتهای فکری است که توسط مقامات صالحه برای مخترعان، به منظور استفاده و بهره برداری از اختراعاتشان برای مدت محدودی که معمولا ۲۰ سال است، صادر می شود. صاحب حق از این اختیار قانونی برخوردار است تا سایرین را از بهره برداری تجاری از موضوع حق ناشی از ثبت اختراع، برای مدت محدودی که فوقا ذكر شد منع نماید». در قبال اعطای این حقوق به مخترع او مکلف است تا اختراع خود را حقوق انحصاری برای یک مدت معین به طور کامل افشا نماید. ایجاد تعادل میان اعطای و افشای کامل اطلاعات مربوط به یک اختراع، یکی از جنبه های بسیار مهم، نظام اختراعات می باشد.

شاید مبتنی بر همین تعریف باشد که برخی حق ثبت اختراع را این گونه تعریف کرده اند «حق ثبت اختراع قراردادی است میان دولت و مخترع که براساس آن، در قبال افشای کامل اختراع از سوی مخترع، دولت به وی حقوق انحصاری برای منع سایرین از تولید، استفاده، فروش، عرضه برای فروش اختراع ادعایی را برای مدت زمان مشخص که معمولا ۲۰ سال پس از تاریخ اظهارات مربوطه می باشد، اعطا می نماید»

برخی نیز «پتنت» را به معنی «ورقه ی اختراع» دانسته اند و در تعریف «ورقهی اختراع» گفته اند «ورقهی اختراع سند یا نوشته ای است که توسط ادارات ملی یا منطقه ای برای اختراعی که دارای شرایط مقرره است اعطا می گردد و این ورقه به مالک آن حق انحصاری می دهد که به موجب آن بتواند دیگران را از ساخت، استفاده، عرضه برای فروش، فروش یا واردات فرآورده یا فرآیند موضوع اختراع، منع یا جلوگیری کند»

در کتاب راهنمای سازمان جهانی مالکیت فکری واژه «پتنت» این گونه تعریف شده است «سندی است که از طریق یک اداره ی ملی یا منطقه ای به موجب درخواست متقاضی) صادر می شود که متضمن تعريف اختراع است و وضعیت حقوقی ای (قانونی) را ایجاد می کند که به موجب آن، اختراع ثبت شده به طور معمول می بایست صرفا با اجازهی صاحب حق، مورد بهره برداری (تولید، استفاده، فروش، واردات، ...) قرار گیرد»

از طریق استقراء در تمامی تعاریف ارائه شده برای «پتنت» این نتیجه به دست می آید که همه ی این تعاریف دارای محتوا و مضمون مشابهی هستند که در قالب الفاظ و عبارات مختلف به کار رفته اند.

با توجه به تعاریف ارائه شده ی فوق میتوان (Patent) را این گونه تعریف کرد قراردادی است میان مخترع و دولت که به موجب آن، دولت در قبال افشای کامل اطلاعات اختراع از سوی مخترع، سندی را که متضمن حقوق انحصاری برای مخترع در جهت منع سایرین از تولید، استفاده، فروش و عرضه برای فروش اختراع ادعایی میباشد، برای مدت محدودی که معمولا ۲۰ سال از تاریخ ثبت اظهارنامه ی مربوطه می باشد، به وی اعطا می نماید.

در مقررات ملی، منطقه ای و بین المللی اشاره ای به تعریف (Patent) نگشته و صرفا به بیان حقوق مخترع و شرایط ثبت اختراع اکتفا شده است.

در حقوق ایران، ماده ی ۳ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶، از «گواهینامه ی» اختراع این گونه تعریف نموده است: «گواهینامه ی اختراع سندی است که ادارهی مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می کند و دارنده ی آن می تواند از حقوق انحصاری بهره مند شود».

با عنایت به مطالب مذکور می توان این چنین گفت: اختراع" موضوع حقی است که در قالب سندی که ورقهی اختراع نام دارد، به مخترع اعطا می شود.