شرط کاربرد صنعتی

یکی دیگر از شرایط ماهوی مربوط به اختراع، آن است که اختراع ادعایی دارای کاربرد صنعتی باشد. از همین رو شرط کاربرد صنعتی مهم بوده که برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در ادامه متن همراه باشید.

شرط کاربرد صنعتی چیست ؟

جامعه تنها زمانی به حمایت از خلاقیت ها و تراوشات ذهنی شخص مبادرت خواهد ورزید که از حوزه ی ذهن و اندیشه خارج شده و نمود عملی پیدا نماید.

لذا هر ایده و تفکری هر چند تازه و ابتکاری باشد، باید در صنعت موجود قابل اعمال باشد والا روش ها، ایده ها و ابداعات صرفاً نظری همان گونه که بعدا خواهیم دید، اصولاً تحت عنوان فعالیت اختراعی مورد پذیرش قرار نگرفته و به تبع آن مورد حمایت قانونگذار مورد ثبت اختراع واقع نمی شوند.

بنابراین باید گفت اختراع زمانی قابل حمایت است که دارای کاربرد علمی و فنی در شاخه ای از گستره ی پهناور صنعت و فناوری (به عام ترین مفهوم کلمه) باشد. بدون تحقق چنین شرطی، فلسفه ی برقراری حقوق انحصاری برای مبدع آن بلاتوجیه خواهد بود.

این ضرورت به اقتضای مفهوم اختراع می باشد. زیرا یک فکر تولیدی تنها در صورتی اختراع محسوب می گردد که برای حداقل یک مشکل از مشکلات فناوری، راه حل عملی ارائه دهد.

حمایت حقوقی دولت در کاربرد صنعتی

در صورت این که فعالیت اختراعی از حوزه ی ذهن و اندیشه خارج شده و جلوه بیرونی پیدا کند اتفاق می افتد. در واقع می توان گفت کاربرد صنعتی اختراع یا قابلیت استفاده ی از آن در صنعت به این معناست که استفاده ی از اختراع بتواند مشکلی را رفع نموده یا درجه ی سختی آن را در مقایسه ی با وضعیت سابق کاهش دهد یا به حل مشکل سرعت بیشتری ببخشد.

فایده داشتن یا مفید بودن اختراع، تعبیر دیگری است که در قوانین بعضی از کشورها نظیر استرالیا و آمریکا آمده است.
لازم به ذکر است که منظور از کاربرد صنعتی امکان استفاده از اختراع در صنعت موجود است و امکان استفاده از اختراع در صنعت و فناوری آینده، آن را قابل حمایت نمی سازد زیرا تعیین و تشخیص امکان استفاده از اختراع در صنعت آینده، کاری بس دشوار است، چرا که هیچ کس از پیشرفت های صنعت و فناوری در آینده اطلاعی ندارد تا قضاوت نماید که اختراع ادعایی در آن کاربرد خواهد داشت یا خیر.

از طرف دیگر، قضاوت در خصوص اینده ی فناوری و صنعت، امری اختلافی و نظری است که ثمره ای جز تشتت و تبعیض نخواهد داشت.

مفهوم بین المللی شرط کاربرد صنعتی

نکته ی دیگری که باید در این خصوص مورد توجه قرار گیرد، این است که با توجه به بند (۳) از ماده ی (۱) کنوانسیون پاریس، غرض از صنعت مفهوم عام آن است و این مفهوم نه تنها در صنعت و بازرگانی به معنای اخص اطلاق می شود. بلکه شامل رشته های صنایع کشاورزی، استخراجی و کلیه ی محصولات مصنوعی یا طبیعی از قبیل برگ توتون، میوه، دام، گل، مواد معدنی نیز می شود.

کشورهای مختلف و استاد بین المللی برای «صنعت» معنای وسیع و گسترده ای قائل شده اند که بخش کشاورزی را نیز در بر می گیرد.

در قوانین کشورهای مختلف نظیر بند اول از بخش یک و بخش چهار قانون اختراعات ۱۹۷۷ انگلیس، قسمت ب از بند یک بخش ۱۸ قانون اختراعات ۱۹۹۰ استراليا (البته با تعبیر به مفید بودن)، بند یک از ماده ی (۱۰) ۶۱۱ قانون مالکیت فکری فرانسه با اصلاحات ۱۸ دسامبر سال ۱۹۹۶، ماده ی (۱۳۵۱ قانون اختراعات آمریکا) (با تعبیر مفید بودن)، ماده ی ۲۹ قانون اختراعات ژاپن و ماده ی ۲۲ قانون اختراعات چین، به شرط کاربرد صنعتی تصریح شده است. همین صراحت در اسناد بین المللی و منطقه ای ناظر بر اختراعات نیز ملاحظه می گردد.

در حقوق ایران و در قانون سال ۱۳۱۰، این شرط از بند ۳ ماده ی ۳۷ که اختراعات مربوط به طریقه های علمی صرف و غیر قابل استفاده در بخش صنعت و فلاحت را از شمول حمایت استثناء نموده بود، استنباط می شد. اما در قانون سال ۱۳۸۶، صراحتاً به شرط کاربرد صنعتی اشاره شده است.

شایان ذکر است هر چند در اغلب قوانین و مقررات و آثار، همین سه شرط به عنوان شرایط ماهوی اختراع مطرح شده اند اما در برخی آثار و قوانین شرایط دیگری نیز تحت عنوان شرایط ماهوی اختراع بیان شده اند.

به عنوان مثال در بخش ۱۸ قانون اختراعات استرالیا از شرط «گام نوآورانه» به عنوان یکی از شرایط ماهوی اختراعات نوین، نام برده است.

با این توضیح که در نظام اختراعات استرالیا به طور کلی دو نوع ورقه ی اختراع صادر می شود. ورقه های اختراع استاندارد و ورقه های اختراع نوین.

مدت حمایت از ورقه اختراع استاندارد حداکثر ۲۰ سال است و اختراعاتی که موضوع این نوع ورقه ی اختراع قرار می گیرند مطابق بند یک بخش ۱۸ قانون اختراعات استرالیا باید در مقایسه ی با فن یا صنعت قبلی موجود در زمان تاریخ تقدم ادعای مذکور حائز شرایط تازگی، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی باشند.

در مقابل مدت حمایت از ورقه های اختراع نوین حداکثر هشت سال می باشد. اختراعاتی که موضوع این نوع ورقهی اختراع قرار می گیرند، مطابق بند یک ماده ی ۱۸ همان قانون می بایست در مقایسه با فن یا صنعت قبلی موجود در زمان قبل از تاریخ تقدم ادعای مذکور، حائز شرایط تازگی، گام نوآورانه و مفید بودن باشد.

ورقه های اختراع نوین در سال ۲۰۰۱ برای جایگزین شدن نظام اختراعات کوچک در استراليا به وجود آمد. در یکی از آراء صادره از دادگاه فدرال استرالیا عنوان شده است که این شرط با شرط گام ابتکاری در اختراعات استاندارد متفاوت می باشد. «برخی نیز دو شرط دخالت فنی انسان» «مشروع بودن» را از شرایط ماهوی اختراعات محسوب نموده اند.