مجتمع ثبتی پایش در این مقاله تلاش بر آن دارد تا درباره انواع معاملات تجاری مطالبی را ارائه نماید. تا انتهای مقاله همراه ما باشید و در صورت روبرو شدن با هر سوال و موردی می توانید با مشاوران و کارشناسان ما در ارتباط باشید.
طبق ماده ۱ قانون تجارت تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار دهد. چون معاملات تجارتی عرفا خرید و فروش به قصد انتفاع است بنابر این کلیه اشخاصی که مبادرت به خرید و فروش یا اجاره اموال منقول می نمایند تاجر شناخته میشوند.
با این ترتیب ظاهرا کسبه نیز در ردیف تجار قرار داده شده اند و این معنی از شق ۱ ماده ۲ قانون بر می آید. بنابراین کسبه جزء نیز از مزایای قوانین تجارتی بی بهره نیستند. منتهی در تشریفاتی که به جهت انتظام امور تجارت وضع شده کسبه جزء مستثنی گردیده است. مثلاً این دسته از داشتن دفاتر تجارتی و ثبت تجارتخانه معاف اند و در موقعی که از اداء دیون خود عاجز باشند تابع مقررات ورشکستگی نیستند.
تشخیص اینکه چه کسی کاسب جزء می باشد چون در هر زمان فرق می کرده و تعریف جامع و مانع آن در قانون اشکال فراوان داشته، به نظر وزارت دادگستری موکول شده که طی آئین نامه معلوم شود.
با تمام این احوال قانون، معاملات تجارتی را معلوم نموده و آنرا به ده قسمت تقسیم کرده، بنابراین کسی که شغل خود را یکی از اقسام ده گانه قرار دهد از نظر قانون تاجر شناخته می شود.
مقررات ثبت نام تجار در آیین نامه دفتر ثبت تجاری
در آیین نامه دفتر ثبت تجاری برای ثبت صحیح نام تجار در دفتر مذکور مقررات ویژه ای پیش بینی شده است:
- ارائه اظهارنامه، که اشخاص مشمول ثبت نام باید در عرض یک ماه از تاریخ شروع به کار یا تاسیس به ثبت محل تسلیم کنند. (ماده 4 آیین نامه) در این اظهارنامه نکاتی باید ذکر شود که در ماده 6 آیین نامه ذکر شده اند: مشخصات بازرگان یا مدیران شرکت و تابعیت آن ها؛ تاریخ ورود به ایران و شماره و محل صدور پروانه اقامت (در مورد اشخاص خارجی)؛ اقامتگاه شخص و اقامتگاه محل تجارتخانه و غیره.
- کنترل اظهارنامه و ثبت آن طبق ماده 7 آیین نامه دفتر ثبت تجاری، ” متصدی دفتر ثبت تجاری موظف است. مفاد اظهارنامه را در عرض ده روز در دفتر خود ثبت و ذیل هر سه نسخه شماره ثبت و تاریخ و اسم دفتر ثبت تجاری را قید و یک نسخه را با تصدیق به اینکه اظهارنامه مزبور ثبت شده است. امضا و مهر نموده به اظهارکننده تسلیم نماید و نسخه دیگر را به وزارت بازرگانی ارسال دارد. “
تعریف انواع معامله تجاری
معاملات تجارتی بر دو قسم اند:
معاملاتی که ذاتا تجارتی هستند و در صورتی که شخصی شغل او منحصر به یکی ازآنها باشد تاجر شناخته میشود. معاملاتی که به اعتبار تاجر بودن یکی از طرفین، تجارتی محسوب می شود و آنها را معاملات تجارتی تبعی می گویند.
انواع معاملات تجاری ذاتی
اعمال تجارتی ذاتی یا اصلی عبارت است از معاملاتی که به خودی خود و صرف نظر از اینکه چه کسی آن را انجام می دهد تجارتی محسوب می شود.
قانون تجارت در ماده دوم به تبعیت از قانون تجارت فرانسه معاملات تجارتی را به ۱۰ قسمت تقسیم نموده، به شرح زیر:
- معامله تجاری نوع اول: خرید هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از این که تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
- معامله تجاری نوع دوم: تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.
- معامله تجاری نوع سوم: هر قسم عملیات دلالی و یا حق العمل کاری (کمیسیون) یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تأسیساتی که برای انجام بعضی از امور ایجاد می شود.
- معامله تجاری نوع چهارم: تأسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط به این که برای رفع حوائج شخصی نباشد.
- معامله تجاری نوع پنجم: تصدی به عملیات حراجی
- معامله تجاری نوع ششم: تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی
- معامله تجاری نوع هفتم: هر قسم عمليات صرافی و بانکی
- معامله تجاری نوع هشتم: معاملات برواتی اعم از این که بین تاجر باشد یا غیر تاجر
- معامله تجاری نوع نهم: عملیات بیمه بحری و غیر بحری
- معامله تجاری نوع دهم: کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتی رانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آنها.
انواع معاملات تجاری تبعی
اعمال تجارتی تبعی، به معاملاتی اطلاق می شود که خود آنها اصولاً و ذاتا تجارتی نیستند. ولی اگر تاجر آنها را انجام دهد ، به اعتبار و به تبع تاجر بودن شخص، تجارتی محسوب می گردند.
به عبارت دیگر در مورد اعمال تجارتی نوع اول موضوع معاملات باید تجارتی باشد. تا شخصی که اقدام به آن می کند تاجر محسوب گردد. اما در مورد اعمال تجارتی نوع دوم شخصی که اقدام به معامله میکند. باید تاجر باشد تا معاملات او تجارتی محسوب گردد. در غیر این صورت این گونه معاملات تجارتی محسوب نمی گردد.
علاوه بر معاملات تجارتی ذاتی معاملات دیگری هست که ذاتأ تجاری نیستند. ولی به اعتبار تاجر بودن طرفین معامله و یا یکی از متعاملين، تجارتی شناخته شده و تابع قوانین تجاری می باشند. این قبیل معاملات را معاملات تجارتی تبعی می نامند و در ماده 3 قانون تجارت به ۴ قسمت تقسیم شده است:
- کلیه معاملات بین تجار و کسبه و صرافان و بانکها.
- تمامی معاملاتی که تاجر با غیر تاجر برای حوائج تجارتی خود می نماید.
- همه معاملاتی که اجزاء یا خدمه یا شاگرد تاجر برای امور تجارتی ارباب خود می نمایند.
- مجموع معاملات شرکتهای تجارتی.