ماهیت حقوقی نام تجارتی یکی از موراد حمایتی است که باید بر اساس قواعد و مقررات نام تجاری با ثبت برند در مراجع صالح صورت گیرد. در ادامه به بررسی این قواعد و مقررات خواهیم پرداخت.
ماهیت حقوقی نام تجارتی چیست؟
منظور از ماهیت حقوقی نام تجارتی این است که حقوق ناشی از نام تجارتی چه گونه حقوقی است؟
آیا این حق فقط یک حق یا امتیاز فردی و شخصی است و ارزش و اعتباری صرفاً معنوی در حدود ارزش نام خانوادگی دارد؟
یا این که نام تجارتی دارای ارزش اقتصادی مشابه ارزش اقتصادی اشیاء مادی است یا علاوه برارزش مادی، ارزش معنوی نیز دارد؟
به تعبیر دیگر آیا حقوق مربوط به نام تجارتی، همانند حقوق ناشی از علائم تجارتی و علائم صنعتی و مارک های تولیدی یا اختراعات است و در ردیف حقوق مزبور قراردارد یا خیر؟
حکم صریحی که روشن گر این مساله باشد در قوانین ایران و بسیاری از کشورهای جهان از جمله در حقوق فرانسه وجود ندارد.
در ماده 579 قانون تجارت ایران پیش بینی شده است که اسم تجارتی قابل انتقال است و در ماده 580 همین قانون آمده است که مدت اعتبار ثبت اسم تجارتی پنج سال است.
نام تجارتی یعنی
در بین نظرات حقوقی نیز بسیاری از حقوق دانان و مولفان برای نام تجارتی ارزش حق مالکیت قائل هستند و معتقدند که ثبت نام تجارتی از نظر ماهیت در جایگاه مالکیت غیرمادی قرار دارند.
باید آن را جزء حق کسب و پیشه یا تجارت محسوب کرد و در عنوان کلی حق کسب و پیشه تاجر قراردارد.
بند دوم ماده اول قرارداد پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی سال 1883 نام یا اسم بازرگانی را از جمله موضوعات مورد حمایت مالکیت صنعتی پذیرفته است.
بنابراین تردیدی نیست که اسم بازرگانی ماهیتی مالکانه دارد و حقوق ناشی از نام بازرگانی، حقوق ناشی از حق مالکیت است. دارای اوصاف و خصوصیات مالکیت غیرمادی است. هر چند در قوانین ایران و بعضی کشورها صراحتاً اسم بازرگانی عنوان مالکیت صنعتی یا مالکیت غیرمادی به خود نگرفته است. ولی در برابر رقابت مکارانه ولو اسم بازرگانی به ثبت نرسیده باشد.
حق دفاع از نام تجاری یا برند
از مواد مذکور می توان حکم صریحی در زمینه ماهیت نام تجارتی استنباط کرد. هر چند از ماده 579 داشتن ارزش مادی و مالی نام تجارتی قابل استنباط است زیرا انتقال نام تجارتی ممکن است معوض باشد.
رویه قضایی فرانسه در زمینه ماهیت حقوقی نام تجارتی براین است که حقوق مربوط به نام تجارتی، حق مالکیت غیرمادی است. به تعبیر دیگر رویه قضایی فرانسه حق برنام تجارتی را در واقع حق مالکیت می شناسد ولی این مالکیت را مالکیت غیر مادی می داند.
ابطال نام تجاری
طبق ماده 8 کنوانسیون پاریس که ایران در تاریخ 14 اسفند ماه 1337 به این کنوانسیون ملحق شده است. اعتبار دارد و تاجر حق اقامه دعوی و جلوگیری از این گونه رقابت ها و معارضه با آن ها را خواهد داشت. هر چند به علت عدم ثبت نتواند ابطال نام تجارتی طرف مقابل را از دادگاه خواستار شود. (ماده578 قانون تجارت ایران)
با توجه به مطالب عنوان شده، نظر به این که نام تجارتی نوعی امتیاز اقتصادی است. این امتیاز در ردیف حق کسب و پیشه قرار دارد.
حمایت جدی قانونی از نام تجاری در جهت مبارزه با رقابت های مکارانه و غیرشرافتمندانه عده ای فرصت طلب،نقش اساسی و بنیادی خواهد داشت.
بنابراین به نظر می رسد اجباری شدن ثبت نام تجاری اقدام مفید و موثری خواهد بود. زیرا ثبت نام تجاری که سبب ایجاد امتیاز انحصاری است. به صاحب امتیاز ثبت شده حق ابطال ثبت نام تجاری مشابه در زمینه فعالیت های تجاری همسان را خواهد داد.
هرچند نام تجاری جدید با نام یا نام خانوادگی تاجر بعدی انطباق داشته باشد. در این صورت راه سوء استفاده از نام تجاری معتبر مسدود خواهد شد.